کومسک
معرفی و شرح وظایف کمیته دائمی همکاریهای اقتصادی و تجاری سازمان همکاری اسلامی (کومسک)
"کمیته دائمی همکاریهای اقتصادی و تجاری سازمان همکاری اسلامی" موسوم به "کومسک" به عنوان یکی از کمیته‌های تخصصی سازمان همکاری اسلامی، از جمله مهمترین نهادها در جهان اسلام میباشد که به منظور تحکیم همکاریهای اقتصادی و تجاری فیمابین کشورهای عضو فعالیت مینماید. کومسک به عنوان یکی از کمیته‌های تخصصی سازمان همکاری اسلامی در سال 1981 و با تصویب سومین اجلاس سران اسلامی بنیان نهاده شد. چهارمین اجلاس سران اسلامی در کازابلانکا- مراکش در سال 1984، رئیس جمهور ترکیه را بعنوان رئیس این کمیته انتخاب و میزبانی جلسات آن را به کشور ترکیه واگذار نمود. این کمیته وظایف خود را با برگزاری اولین نشست در نوامبر 1984 در استانبول آغاز کرد. در حال حاضر کومسک دارای 57 کشور عضو و 5 کشور ناظر میباشد.
اهداف کمیته کومسک:
- رسیدگی به چالشهای اقتصادی امت اسلامی و کمک به تحقق توسعه در کشورهای عضو،
- تولید و نشر دانش، تسهیم تجارب و اقدامات، ایجاد فهم مشترک و تقریب سیاستگذاریها فیمابین کشورهای عضو در راستای چشم انداز و اصول استراتژی کومسک،
- ایجاد مجمعی برای کشورهای عضو جهت بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل اقتصادی و تجاری در سطح منطقهای و بینالمللی،
- مطالعه روشهای ممکن برای تقویت همکاریهای اقتصادی و تجاری فیمابین کشور های عضو،
- تدوین برنامهها و ارائه پیشنهادات جهت افزایش رفاه کشورهای عضو،
- اطمینان از هماهنگی کلی فعالیت های سازمان همکاری اسلامی که مرتبط با همکاری های اقتصادی و تجاری فیمابین کشور های عضو می باشند.
به علاوه این کمیته مطابق اساسنامه خود، با هماهنگی کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی و دبیرخانه سازمان همکاری اسلامی، مسئولیت پیگیری و اجرای قطعنامه‌های مرتبط با همکاری اقتصادی، مصوب اجلاس سران اسلامی را بر عهده دارد. کمیته مذکور همچنین مسئول بررسی و ارائه راهکارهای مناسب جهت تحکیم همکاریهای اقتصادی فیمابین کشورهای اسلامـی است. تمامی نهادهای اقتصادی ایجاد شده تحت نظارت سازمان همکاری اسلامی گزارش فعالیت خود را به کمیته مذکور ارائه و این کمیته نیز با هماهنگی کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی، برخی از این گزارش‌ها را به اجلاس سران اسلامی ارائه مینماید.
ساختار سازمانی کمیته کومسک:
ارکان کمیته کومسک عبارتند از: رئیس کمیته، مجمع عمومی، کمیته پیگیری، کمیته ارزیابی دوره‌ای طرحها و دفتر هماهنگی کومسک، که مختصراً درخصوص هر یک از ارکان فوق، توضیحاتی ارائه میگردد:
رئیس کمیته (Chairman): چهارمین اجلاس سران اسلامی در کازابلانکا- مراکش در سال 1984، رئیس جمهور ترکیه را بعنوان رئیس دائمی این کمیته انتخاب نمود. از آن پس این کمیته سالانه نشستی در سطح وزرا در استانبول ترکیه به ریاست رئیس جمهور ترکیه برگزار مینماید. رئیس کمیته موصوف هدایت مجمع عمومی کومسک را بر عهده دارد. مضافاً بر اساس ماده 9 اساسنامه کمیته کومسک، رئیس کمیته کومسک بر عملکرد صحیح کمیته موصوف نظارت مینماید و اقدامات قانونی، نهادی و سازمانی را به منظور افزایش اثربخشی اتخاذ مینماید. بعلاوه میبایست گزارشات پیشرفت منظمی را به اجلاس سران اسلامی ارائه و نیز در مواقع ضروری نسبت به فراخوان تشکیل جلسه ویژه کومسک اقدام نماید. همچنین ممکن است از دفتر هماهنگی کومسک درخواست نماید، اسناد و برنامههای چارچوب همکاری را آماده نماید.
مجمع عمومی (General Assembly): مجمع عمومی یا مجمع وزرا، مرکب از وزرا یا نمایندگان ارشد 57 کشور عضو میباشد که رکن اصلی و تصمیم‌گیرنده کمیته کومسک است. این مجمع زیر نظر و به ریاست رئیس کمیته کومسک یعنی رئیس جمهور ترکیه فعالیت مینماید و هر ساله در فصل پاییز (معمولاً ماه نوامبر) اجلاسی در سطح وزرا برگزار مینماید.
کمیته پیگیری (Follow up Committee): این کمیته وظیفه پیگیری و اجرای مصوبات و قطعنامه‌های صادره توسط مجمع عمومی، ارائه گزارش پیشرفت کار، استماع گزارشهای اولیه که نهایتاً به اجلاس وزرا ارائه میگردد و همچنین تهیه پیشنویس دستور کار اجلاس مجمع عمومی را بر عهده دارد. این کمیته هر سال در فصل بهار (معمولاً ماه مه) یک نشست در ترکیه برگزار مینماید. کمیته پیگیری از رئیس دائمی، دو معاون رئیس دائمی و سه معاون رئیس به نمایندگی از سه منطقه جغرافیایی(آفریقایی، عرب و آسیایی)، گزارشگر و سه عضو پیشین کمیته تشکیل شده است. گزارشگر و سه معاون رئیس به نمایندگی از سه منطقه جغرافیایی هر سه سال منصوب میشوند.
کمیته ارزیابی دوره‌ای طرحها (Sessional Committee): یکی از ارکان کمیته کومسک میباشد که بررسی و ارزیابی فعالیتهای موسسات تخصصی وابسته به سازمان همکاری اسلامی که در راستای اهداف کومسک فعالیت مینمایند را برعهده دارد. کمیته ارزیابی در حواشی هرنشست و در صورت نیاز برای بازبینی و هماهنگی وظایف و برنامههای موسسات سازمان همکاری اسلامی و تهیه گزارش برای مجمع عمومی تشکیل جلسه میدهد. پیشنویس دستورکار نشستهای این کمیته توسط دفتر هماهنگی کومسک تدوین میگردد. دفتر هماهنگی کومسک نشستهای کمیته ارزیابی را سازماندهی و اداره مینماید و اقدامات لازم جهت مستندسازی و ارائه توصیهها و گزارشهای مربوط به نشستها را به جلسات کومسک فراهم میآورد.
دفتر هماهنگی کومسک (CCO): در آنکارا قرار دارد و خدمات دبیرخانهای را برای کومسک فراهم میآورد. دفتر هماهنگی کومسک سازماندهی جلسات کومسک و نیز تهیه اسناد مربوطه برای ارائه به نشستهای کومسک و نشستهای کمیته پیگیری را برعهده دارد. این دفتر هماهنگیهای لازم جهت اجرای استراتژی کومسک را فراهم مینماید و با کشورهای عضو، موسسات وابسته به سازمان همکاری اسلامی و سایر سازمانهای بین المللی با هدف ارتقاء همکاریهای اثربخش، ارتباط برقرار میکند.
استراتژی کومسک و مکانیزم های اجرایی آن:
به منظور تحکیم همکاریهای اقتصادی و تجاری بین کشورهای عضو، استراتژی جدید کومسک در نشست اقتصادی کومسک در حاشیه بیست و پنجمین نشست در سال 2009 توسط جناب آقای عبدالله گل، رئیس جمهور وقت ترکیه و رئیس وقت کمیته کومسک پیشنهاد و در چهارمین نشست فوق‌العاده کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تاریخ 15-14 اوت 2012 در مکه مکرمه ارائه گردید. رویکرد این استراتژی ایجاد یک امت موفق اسلامی بر اساس سه اصل؛ ارتقای پویایی، تقویت همبستگی و بهبود جنبه های مدیریتی میباشد. این اصول همکاری بین کشورها را در شش حوزۀ تجارت، حمل و نقل و ارتباطات، گردشگری، کشاورزی، فقرزدایی و همکاریهای مالی هدایت مینماید.
این استراتژی در نظر دارد فعالیت فیمابین کشورهای عضو را پویاتر و تبادل کالاها و سرمایه بین این کشورها را ارتقاء دهد. دو مکانیزم اجرایی برای این استراتژی تعریف شده است. اولین مکانیزم، تشکیل کارگروههای تخصصی در شش حوزه تخصصی تجارت، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزی، گردشگری، فقرزدایی و همکاریهای مالی میباشد. مشارکت کشورهای عضو در کارگروههای مزبور داوطلبانه است. در این کارگروهها، ضمن تبادل تجربیات و انعکاس چالشها و فرصت‌ها، بستر مناسبی برای ایجاد یک درک مشترک و تقریب سیاستگذاریها بین کشورهای عضو جهت رفع مشکلات توسعه‌ای مشترک آنها فراهم میگردد.گزارشات مرتبط با نشستهای کارگروههای تخصصی کومسک در پورتال الکترونیکی آن به آدرس www.comcec.org در زیر بخش working groups قابل دسترسی می باشد
دومین مکانیزم اجرایی استراتژی کومسک، مدیریت چرخه پروژه (PCM) میباشد که با هدف ارائه کمکهای بلاعوض به پروژههای ظرفیت‌سازی و همکاریهای فنی از سپتامبر 2013 آغاز به کار نموده است. مدیریت چرخه پروژه، تلاش دارد مشکلات مرتبط با شش حوزه همکاری فوق‌الذکر را در کشورهای عضو مرتفع نماید، ظرفیت کشورها در اجرای پروژههای چندجانبه را افزایش دهد و در نهایت فرصتی برای کشورهای عضو فراهم آورد که درخصوص موضوعات مشترک تعامل و همکاری نمایند.
پروژههای قابل تامین مالی توسط کمیته کومسک معمولا در قالب نرم هستند و بر دو نوع میباشند؛ پروژههای فعالیت مدار وپروژههای تحقیقاتی.
پروژه فعالیت مدار میتواند به صورت دوره یا کارگاه آموزشی، کنفرانس، سمینار و ... باشد.
پروژه تحقیقاتی بر پژوهشهای تحلیلی پیرامون یک موضوع خاص تمرکز مینماید. هدف چنین پروژههایی دانش افزایی در یک حوزه خاص یا تدوین اسناد سیاستی نظیر برنامه ریزی بخشی، تدارک دستور العملها، تهیه اسناد راهبردی، انجام مطالعات امکانسنجی و... میباشد. مشاهده اهم شرایط تامین مالی پروژه کومسک از طریق این لینک امکانپذیر میباشد.